Δήμος Λοκρών με έδρα την Αταλάντη: Η Χώρα των Οπουντίων Λοκρών

 

Ο Δήμος Λοκρών εκτείνεται στο ΝΑ τμήμα του Νομού Φθιώτιδας κατά μήκος του Βόρειου Ευβοϊκού. Στα βόρεια στους πρόποδες του όρους Χλωμό και σε μήκος 34 χιλιομέτρων είναι εμφανές το ρήγμα της Αταλάντης. Πρόκειται για ένα γεωλογικό ρήγμα τμήμα μιας ευρύτερης ρηξιγενούς ζώνης έχει δώσει καταστροφικούς σεισμούς στο παρελθόν στην περιοχή. Οι κάτοικοι του Δήμου Λοκρών ασχολούνται με την γεωργία (δημητριακά, όσπρια, ελιές, οπωροκηπευτικά, πατάτες), με την κτηνοτροφία, την εκμετάλλευση του δασικού πλούτου, τις ιχθυοκαλλιέργειες και τον τουρισμό. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής εργάζονται σαν βιομηχανικοί εργάτες στη μεταλλευτική βιομηχανία της ΛΑΡΚΟ στη Λάρυμνα. Με πολλά παραλίες, αρχαιολογικούς χώρους και τουριστική υποδομή η περιοχή προσφέρει ευκαιρίες για εξερευνήσεις, μπάνιο, ψάρεμα, ουζάκι και χαλάρωση δίπλα στο κύμα.Ο Δήμος Λοκρών έχει πληθυσμό 19.710
κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Έδρα του Δήμου είναι η Αταλάντη. Εκτός από το εμπορικό κέντρο της Αταλάντης, σημαντικοί οικισμοί είναι ο Έξαρχος, η Αρκίτσα που συνδέεται με φέρι μπόουτ με την Αιδηψό στην απέναντι Εύβοια,η Τραγάνα, το Καλαπόδι, οι Λειβανάτες , το Μαρτίνο, η Λάρυμνα με τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις νικελίου της ΛΑΡΚΟ, το Γουλέμι, το Κυπαρίσσι, η Κυρτώνη (Κόλακας), η Μαλαισίνα και το τουριστικό θέρετρο Αη Γιάννης ο Θεολόγος. 
Ιστοσελίδα Δήμου Λοκρών: http://www.dimos-lokron.gov.gr/

Η Αταλάντη, έδρα του Δήμου είναι χτισμένη στους πρόποδες του όρους Ρόδα. Πήρε το όνομα της ηρωίδας της αρχαιότητας της πιο γρήγορης από όλους τους θνητούς και της μοναδικής γυναίκας που πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία. Εμπορικό και γεωργικό κέντρο της περιοχής με διοικητικές υπηρεσίες, τράπεζες, καταστήματα. Κάθε χρόνο από 1-10 Αυγούστου εδώ έναν αιώνα γίνεται η ετήσια «εμπορική πανήγυρης» της Αταλάντης η οποία συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αταλάντη που στεγάζεται στο ανασκευασμένο νεοκλασικό κτίριο του παλιού Γυμνάσιου. Στο Μουσείο φιλοξενούνται αρκετά ευρήματα από τις ανασκαφές στην περιοχή της Λοκρίδας. Στο κέντρο της Αταλάντης, σε μικρή απόσταση από την κεντρική πλατεία, υπάρχει ένα αρχαιολογικό μνημείο ο Χαμαϊ-Θανάσης, μια υπόγεια νεκρική κρύπτη των Ρωμαϊκών χρόνων. Πρόκειται για ένα μικρό οικοδόμημα με ύψος λίγο πάνω από το έδαφος με είκοσι τρία σκαλοπάτια που οδηγούν σε αρκετά μέτρα βάθος στο κυρίως θολωτό χώρο. Λέγεται πως την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε σαν κρυφό σχολειό. Στο βάθος υπάρχει ο μικρός ο ναΐσκος του Αγίου Αθανασίου.

Η Σκάλα Αταλάντης, είναι ένας παραλιακός οικισμός που βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ από την Αταλάντη. Διαθέτει λιμενικό καταφύγιο , οργανωμένη πλαζ , ψαροταβέρνες, πανσιόν, καφέ, παιδότοπο, γήπεδα για beach volley και τένις. Απέναντι από την παραλία της Σκάλας βρίσκονται το Αταλαντονήσι (Ταλαντονήσι) και το μικρό νησάκι του Αϊ Νικόλα. Η Σκάλα Αταλάντης -λιμάνι του Ταλαντίου (λατινικά: La Calandri)- μνημονεύεται στα χρόνια της Φραγκοκρατίας ως ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια του Δουκάτου των Αθηνών, το οποίο διατήρησε τη σπουδαιότητα του και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Στη θέση Κάβο-Λένα (που σήμερα ονομάζεται Παλιομαγαζιά), βρίσκονταν "αλυκές", όπου τα παλιά χρόνια γινόταν όρυξη και εμπόριο άλατος.

Το Ταλαντονήσι έκτασης 1850 στρ. είναι ελεγχόμενη κυνηγητική περιοχή.

Ιδρύθηκε και λειτουργεί με απόφαση του υπουργείου Γεωργίας, με σκοπό την αποκατάσταση της διαταραγμένης οικολογικής ισορροπίας του οικοσυστήματος του νησιού με την εισαγωγή την προστασία και διατήρηση ορισμένων ειδών θηραμάτων και με ελεγχόμενο κυνήγι. Τα θηράματα που συναντώνται εδώ είναι γνήσιος κρητικός αίγαγρος, φασιανοί, πέρδικες, αγριοκουνελα, ορτύκια κλπ.

Λίγο νοτιότερα στο κόλπο της Αταλάντης εκτείνεται η Λιμνοθάλασσα Αταλάντης, περιοχή με οικολογικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για μια παράκτια αβαθή λιμνοθάλασσα με σημαντική χλωρίδα και πανίδα η οποία διαχωρίζεται από την θάλασσα με μία λωρίδα γης και επικοινωνεί με αυτή μέσω ενός ανοίγματος. Δυστυχώς, οι ανθρώπινες επεμβάσεις και η κατασκευή δρόμου έχουν επιδράσει αρνητικά στο πλούσιο οικοσύστημα της λιμνοθάλασσας. Λίγο βορειότερα από τη λιμνοθάλασσα της Αταλάντης βρίσκεται η παραλία του χωριού Κυπαρίσσι μια ήσυχη αμμουδερή παραλία και δυνατότητα για ψάρεμα .

Η Αρκίτσα είναι ένα τουριστικό θέρετρο, γνωστό για τις παραλίες του με τα καθαρά νερά του και το όμορφο φυσικό περιβάλλον του. Στην Αρκίτσα μπορεί κανείς να βρει φρέσκα ψάρια και άλλα θαλασσινά που αλιεύονται στον Ευβοϊκό κόλπο. Συνδέεται καθημερινά με φέρι-μποουτ με την Αιδηψό στην απέναντι Εύβοια. Περιβάλλεται από αρκετές παραλίες και κολπίσκους κατάλληλους για κολύμβηση όπως το Λιβρίχιο, η Σουβάλα, ο Κέδρος και φυσικά η παραλία της Αρκίτσας.

Στο εσωτερικό του Δήμου βρίσκονται γραφικά χωριά όπως το Γουλέμι, η Κυρτώνη και ο Μεγαπλάτανος. Στο δρόμο που οδηγεί από την Αταλάντη προς την Ελάτεια βρίσκεται το Καλαπόδι , αγροτικό χωριό με μεγάλη ιστορία, Ο επισκέπτης θα βρει φιλόξενους ανθρώπους και μπορεί να επισκεφτεί τον κοντινό αρχαιολογικό χώρο που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ( Ναός Απόλλωνα των Αβων και της Ελαφηβόλου Αρτέμιδας).

Ο Έξαρχος είναι ένα ημιορεινό γεωργικό χωριό χτισμένο στις παρυφές του όρους Χλωμό με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του χωριού και πολλά εξωκλήσια . Σημαντικός είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες του 12ου αιώνα. Η περιοχή είναι γνωστή στους κυνηγούς τόσο στα ορεινά όσο και στις παραποτάμιες περιοχές που είναι αναγνωρισμένο πέρασμα αποδημητικών πτηνών. Βορειοδυτικά του σημερινού χωριού τοποθετείται μια από τις αρχαιότερες και σημαντικότερες πόλεις της Φωκίδας, η Άβαι στην κοιλάδα του Άσσου ποταμού με τον ναό του Απόλλωνα και το γνωστό μαντείο των Αββών.

Οι Λιβανάτες (Λιβανάτα) είναι μία αγροτική κωμόπολη με καταστήματα, ταβερνάκια και καφενεία γύρω από τις πλατείες. Η κωμόπολη περιβάλλεται από πολλά ελαιόδεντρα και καλλιέργειες. Τοπικά προϊόντα είναι το λαδι,βαμβάκι, οπωροκηπευτικά καθώς και οι γνωστές πατάτες Λιβανατών. Από τις Λιβανάτες κατάγονταν ο ήρωας της Επανάστασης του 21 Οδυσσέας Ανδρούτσος, Στην πλατεία υπάρχει το άγαλμα του πατέρα του Ανδρέα Βερούτσου ή Βερούση ή Ανδρέα Μουτσανά (εξ ου και το υποκοριστικό Ανδρούτσος). Ο Ανδρέας Βερούτσος ήταν Αρβανίτης,διαβόητος αρχικλέφτης και πειρατής, συνεργάτης του Λάμπρου Κατσώνη κατά τον Ρωσσοτουρκικό Πόλεμο.

Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η Παραλία Λιβανατών με τρεις παραλίες, ψαροταβέρνες, καφενεία και εξοχικές κατοικίες. Στην άκρη της Παραλίας Λιβανατών βρίσκεται ο Κύνος, αρχαιολογικός χώρος στον οποίο εντοπίστηκαν, ύστερα από ανασκαφές, ερείπια του ομώνυμου αρχαίου οικισμού της Οπουντίας Λοκρίδας.

Το τουριστικό θέρετρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου βρίσκεται στην ακτή του Οπουντίου κόλπο. Η κεντρική παραλία με ψιλή άμμο και καθαρά νερά βρίσκεται κατά μήκος του παραλιακού δρόμου ενώ το λιμάνι μπορεί να φιλοξενήσει μικρά και μεγαλύτερα πλεούμενα. Κτισμένος στη θέση του λιμανιού της αρχαίας πόλης των Αλών (6ος π.Χ. αιώνας), ιδρύθηκε από λίγες οικογένειες της Μαλεσίνας το 1923 που μετοίκησαν στην παραλία του. Πήρε το όνομά του από το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου . Τα ερείπια της αρχαίας πόλης Αλών που καταστράφηκε από σεισμούς διασκορπισμένα στην παραλία και την θάλασσα, φανερώνουν τη μεγάλη ιστορία του τόπου.

Κοντινές παραλίες είναι η Βλυχάδα, η Λεκούνα, ο Αρσανάς και ο ΟΣΜΑΕΣ όπου βρίσκεται οικισμός των υπαλλήλων της Πολεμικής Αεροπορίας.

Η Τραγάνα είναι ένα χωριό με σύγχρονο ρυμοτομικό σχέδιο κοντά στην Εθνική οδό. Σε κοντινή απόσταση υπάρχουν δύο αμμώδεις παραλίες. Η θάλασσα της περιοχής ενδείκνυται για ψάρεμα. Στην παραλία το νησάκι "Μητρός" κατά τη διάρκεια της παλίρροιας ενώνεται με τη στεριά. Ψηλά στο βουνό βρίσκεται το παλιό μοναστήρι της Αγίας Τριάδας και η μονή της Αγίας Αικατερίνης που ανήκει στην Ιεράς Μονής του όρους Σινά.

Η Μαλεσίνα απέχει λίγα χιλιόμετρα από την εθνική οδό με εξαίρετη θέα στο βόρειο Ευβοϊκό και όμορφες παραλίες.Γραφικά, αλλά δυσκολα προσβάσιμα ακόμα, τα ακρογιάλια του Γοργολίμανου, του Παπά, της Μουρτίτσας, του Μαντεσιού και της Κακαΐλιας.

Το ημιορεινό Μαρτίνο βρίσκεται130 χιλ από την Αθήνα με καλό κλίμα όπου παράγονται αγροτικά προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας όπως μέλι και κρασί. Το Μαρτίνο, ουσιαστικά, ιδρύθηκε περί το 1383 μ.Χ. με την έλευση αρβανιτοφώνων και ελληνόφωνων εποίκων από τη Βόρεια Ηπειρο και οφείλει το όνομά του στον Μαρτίν Μουζάκη, αρχηγό φατρίας. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης το Μαρτίνο ανέδειξε σημαντικούς οπλαρχηγούς.Η μάχη του Μαρτίνου(29 Ιανουαρίου 1029) ήταν από τις σημαντικότερες μάχες κατά τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης. Ο Βάσος Μαυροβουνιώτης οχυρωμένος με τα παλικάρια του μέσα στα σπίτια του χωριού αποδεκάτισε τα στρατεύματα των Τούρκων με τον Μεχμούτ Πασά, αποτρέποντας τουρκικά σχέδια για ανακατάληψη της Στερεάς Ελλάδας. 

Τέλος,η Λάρυμνα με το λιμάνι της και τις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας σιδηρονικελίου της ΛΑΡΚΟ, όπου εργάζονται πολλοί κάτοικοι της περιοχής. Το εργοστάσιο με τις εγκαταστάσεις του και ορατή από μακριά να σκορπάει μέρα νύχτα καπνούς στο περιβάλλον,οι σωροί από σκουριά που φορτώνονται με γερανούς στα παλιά καράβια έχουν μετατρέψει τη Λάρυμνα από ένα καταπράσινο παραθαλάσσιο χωριό σε μια καθαρά .βιομηχανική περιοχή Η Λάρυμνα στην αρχαιότητα ήταν η ανατολικότερη πόλη της Οπουντίας Λοκρίδας. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης η συμβολή της στην ανάπτυξη του αρχαίου Ελληνικού κόσμου, ήταν σημαντική. Πόλη εμπορική, πλούσια και καλά οχυρωμένη με τείχη και αξιόλογα οικοδομήματα με σημαντικότερο το ναό του Διονύσου . Τη βόρεια πλευρά του λιμανιού της την ένωνε μια μεγάλη τρίτοξη γέφυρα με την απέναντι χερσόνησο.

Ήθη – Έθιμα

Ο Δήμος Λοκρών και οι πολιτιστικοί φορείς της περιοχής προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή την λαμπρή ιστορία και την παράδοση αυτού του τόπου. Όλο το χρόνο στην Λοκρίδα διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως Καρναβάλι, Γιορτή Κρασιού, Γιορτή Σαρδέλας, Χορωδιακό Φεστιβάλ, Εκθέσεις Ζωγραφικής, Θεατρικές παραστάσεις , φεστιβάλ παραδοσιακών χορών και αναβιώνουν έθιμα όπως το έθιμο της « Ρωμάνας» τη Δευτέρα του Πάσχα.

Ιστορία

Η Λοκρίδα έχει πανάρχαια Ιστορία, όπως μαρτυρούν τα πολλά αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή και αναφέρουν ιστορικοί όπως ο Πλούταρχος και ο Ησίοδος. Η Οπουντία Λοκρίδα αποτελούσε το ανατολικό τμήμα της Λοκρίδας βόρεια της Φωκίδας και βορειοδυτικά της Βοιωτίας, κατά μήκος του Ευβοϊκού κόλπου, από τις Θερμοπύλες κοντά στον Μαλιακό κόλπο μέχρι την πόλη Αλαί (σημερινός Αη Γιάννης Θεολόγος).

Πρωτεύουσα ήταν ο Οπούς (σημερινή Αταλάντη) που άκμασε κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Πήρε το όνομα της από τον Οπούντα, ο οποίος ήταν γιος του Λοκρού και δισέγγονος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας. Οι Οπούντιοι Λοκροί συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο με 40 καράβια και τέσσερις χιλιάδες πολεμιστές με αρχηγό τον Αίαντα το Λοκρό. Από τον Οπούντα ήταν ο καλύτερος φίλος του Αχιλλέα, ο Πάτροκλος, ο γιος του Μενοίτιου. Ο Οπούντας άκμασε στη ιστορικούς χρόνους της αρχαιότητας. Οι Οπούντιοι Λοκροί πολέμησαν στις Θερμοπύλες στο πλευρό του Λεωνίδα και έλαβαν μέρος στο Πελοποννησιακό Πόλεμο ως σύμμαχοι των Σπαρτιατών. Το πολίτευμα των Λοκρών ήταν δημοκρατικό και σε αντίθεση με άλλες πόλεις - κράτη της αρχαίας Ελλάδας, εδώ δεν υπήρχε το καθεστώς της δουλείας.

Επίνειο της πρωτεύουσας αποτελούσε ο Κύνος (σημερινές Λιβανάτες). Στον Κύνο λέγεται ότι έζησε ο Δευκαλίων και εκεί υπάρχει ο τάφος της γυναίκας του Πύρρας. Ο οικισμός του Κύνου εντοπίζεται στην παραλία των Λιβανατών, όπου σύμφωνα με την ανασκαφή, ο χώρος κατοικούνταν από τη Νεολιθική εποχή ως τους βυζαντινούς χρόνους.

Την εποχή του Ιουστινιανού Α’ αναφέρεται για πρώτη φορά η ονομασία «Ταλάντι». Ο Οπούντας κατακτήθηκε το 195 π.Χ. από τους Ρωμαίους. Η περιοχή από το 3ο αιώνα μ.Χ. δέχθηκε πολλές καταστροφικές επιδρομές με αποτέλεσμα να αρχίσει η παρακμή της.

Οι Τούρκοι κατακτούν την Αταλάντη το 1458. Επί Τουρκοκρατίας, η πόλη αναφέρεται ως Ταλάντι και ήταν Καζάς (έδρα Δήμου). Οι κάτοικοι της Αταλάντης επαναστάτησαν στις 31 Μαρτίου 1821 υψώνοντας τη σημαία της ελευθερίας υπό τον οπλαρχηγό Αντώνη Κοντοσόπουλο ή Γεράντωνο . Τον χειμώνα του ίδιου έτους, ο τουρκικός στρατός υπό τους Ομέρ Βρυώνη και περνώντας από την Αταλάντη, παίρνει αιχμαλώτους τους κατοίκους της και καίει όλα τα σπίτια της. Όσοι κατάφεραν να σωθούν, κατάφυγαν για ασφάλεια στο Αταλαντονήσι. Το επόμενο έτος, η Αταλάντη θα καεί εκ νέου από τα Τουρκικά στρατεύματα που πέρασαν από την περιοχή, ενώ θα πέσει στο Αταλαντονήσι. Ο Τουρκικός στόλος καταλαμβάνει το Αταλαντονήσι, καταστρέφει τις εγκαταστάσεις του, σφάζει και αιχμαλωτίζει όσους είχαν καταφύγει εκεί. Στην Αταλάντη βρίσκονταν  ζωτικής σημασίας, για τον εφοδιασμό των Τούρκων μπουροταποθήκες, τις οποίες φρουρούσαν 200 Οθωμανοί. Απόπειρα του Γεώργιου Καραϊσκάκη να τις πυρπολήσει απέτυχε. Η οριστική απελευθέρωση της Αταλάντης ήρθε στις 6 Νοεμβρίου του 1828 από τον οπλαρχηγό Μήτρο Λιακόπουλο. Αμέσως μετά την απελευθέρωση εγκαταστάθηκαν στην Αταλάντη στην περιοχή του Τουρκομαχαλά Μακεδόνες, οι οποίοι στη συνέχεια ίδρυσαν το Δήμο Νέας Πέλλης. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν στην Αταλάντη πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη δημιουργώντας τη περιοχή Συνοικισμός.

Αξίζει να επισκεφτείτε:

-Τον αρχαιολογικό χώρο του Κύνου –επίνειο της αρχαίας πόλης Οπούντος. Στο λόφο στη Παραλία Λειβανατών βρέθηκαν ύστερα από ανασκαφές λείψανα οχύρωσης της αρχαίας πόλης. Η μακραίωνη αυτή χρήση του χώρου συνιστά και μια από τις πιο ενδιαφέρουσες παραμέτρους της ανασκαφής του Κύνου καθώς αποτελεί μια από τις σπάνιες περιπτώσεις οικισμού με συνεχή χρήση μέχρι και τη σύγχρονη εποχή. Σύμφωνα με την ανασκαφή, ο χώρος κατοικούνταν από τη Νεολιθική εποχή ως τους βυζαντινούς χρόνους. Βρίσκεται σε μια από τις πιο δραστήριες σεισμολογικά περιοχές της Ελλάδας στην ακτίνα δράσης του γνωστού ρήγματος της Αταλάντης. Μετά από κάθε σεισμό οι κάτοικοι δεν εγκατέλειπαν το χώρο αλλά ισοπέδωναν τα ερείπια και πάνω από αυτά έκτιζαν νέα.

-Τον αρχαιολογικό χώρο στο Καλαπόδι με τα ερείπια του ναού του Απόλλωνα των Αβών και της Ελαφοβόλου Αρτέμιδας,του οποίου η ιστορία αρχίζει από τη μυκηναϊκή εποχή. Έγιναν αλλεπάλληλες καταστροφές και ανοικοδομήσεις μέχρι τα χρόνια του Θεοδοσίου. Ο μόνος  μυκηναϊκός ναός στη Φθιώτιδα, χρονολογείται από το 1200π.Χ και ήταν σημαντικό ιερό της περιοχής. Βρίσκονταν πάνω στο αρχαίο σταυροδρόμι που οδηγούσε από την παραλία του Ευβοϊκού (Δαφνούσιοι) και το βορά (Οπούντιοι) προς το νότο (Ορχομενός) και δυτικά ( Δελφοί). Ο χώρος αναδείχτηκε με ανασκαφή του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου σε συνεργασία με την ΙΔ. ΕΠΚΑ Λαμίας το 1975-82. Μεταξύ άλλων βρέθηκε αθικτος βωμός με όλα τα σκεύη της τελευταίας θυσίας και χάλκινος κούρος χρονολογούμενα περί το 500-490π. Χ που εκτίθενται στο αρχαιολογικό Μουσείο Λαμίας. Από τους επιστήμονες που συνεχίζουν την ανασκαφή έχει χαρακτηριστεί ως ο " χωρος των εκπλήξεων". Πρόσφατα ήρθαν στο φως πολλοί επάλληλοι ναοί κτισμένος ο ένας επάνω στα ερείπια του προηγούμενου. Ανακαλύφθηκαν επίσης τροχοί άρματος αφιερωμένου στον Απόλλωνα, κτερίσματα, διπλή ράμπα; εισόδου στο ναό κλπ. Ο ναός προκύπτει ότι είναι ο μη ευρεθείς ως πρόσφατα ναός-μαντείο του Απόλλωνα των Αβών (ένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα της αρχαιότητας).

-Την αρχαία πόλη Αλών στον αρχαιολογικό χώρο δίπλα στον Αη Γιάννη τον Θεολόγο με τα τείχη, τις ιερατικές κατοικίες, τους βωμούς, τα μνημεία, πήλινα αγάλματα, δωρικές κολώνες, μαρμάρινο ακέφαλο άγαλμα της Αφροδίτης, κοσμήματα καθώς και ένα τετράστυλο ναό αφιερωμένο στην Αθηνά. Ο ναός της Αθηνάς ήταν χτισμένος σε τρεις φάσεις. Η πρώτη ήταν αυτή του 6ου αιώνα π.Χ , η δεύτερη ήταν στα 510 π.Χ. και η τρίτη μετά τον σεισμό του 426 π.Χ. που κατέστρεψε πολλές Λοκρικές πόλεις.Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους ο χώρος της ακρόπολης ήταν καλυμμένος με ένα σύμπλεγμα κτιρίων και ένα βυζαντινό ναό. Σημαντικά ήταν και τα βυζαντινά ευρήματα όπως ένα μοναδικό χρωματιστό μωσαϊκό με σχέδια πουλιών στο δάπεδο του ναού, λύχνοι του 6ου μ.Χ. αιώνα καθώς και νομίσματα της εποχής.

-Τα ερείπια στην αρχαία Ακρόπολη Λάρυμνας, με τείχος χτισμένο με πολυγωνικούς και τετράγωνους ογκόλιθους και ο Αρχαιολογικός χώρος του νεκροταφείου στο Μεγαπλάτανο, νεολιθικό οικισμό της Αγίας Ειρήνης με ερείπια εποχής 7000-3700π.Χ, προϊστορικούς τάφος περιόδου 100-1100π.Χ στο Καλαπόδι και το Κάστρο Καλαποδίου με οικισμό της μεσολιθικής εποχής 2100-1600 στη Σουβάλα.

-Στην Κυρτώνη υπάρχει ο πύργος της Κολάκας και η αρχαία βρύση "Καμίνι" σε μια τοποθεσία με μοναδική θέα. Στην τοποθεσία "Καμινάκι" υπάρχει βράχος με εικονοστάσι που κοντά του αναβλύζει γλυφό παγωμένο νερό με ιαματικές ιδιότητες. 

- Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αταλάντης. Ιδρύθηκε από το Δήμο Ατάλαντης και την ΙΔ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Τα εκθέματα προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Λοκρίδας, χωρίζονται σε χρονολογικές και θεματικές ενότητες και καλύπτουν την προϊστορική, την ιστορική περίοδο μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια. Ο επισκέπτης στις τρεις αίθουσες που διαθέτει το μουσείο και στο προαύλιο χώρο του μπορεί να δει επιτύμβιες στήλες, αγγεία καθημερινής χρήσης, εργαλεία, κοσμήματα και ειδώλια.

- Την κατακόμβη του Αγίου Αθανασίου (Χαμάι- Θανάσης) στο κέντρο της Αταλάντης. Πρόκειται όμως για υπόγεια θολωτή νεκρική κρύπτη των Ρωμαϊκών χρόνων. Στο βάθος της κατακόμβης υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.

-Τον Καθρέπτη της Αρκίτσας.Πρόκειται για μια κάθετη λεία επιφάνεια που μοιάζει με καθρέπτη. Βρίσκεται πάνω από την Εθνική Οδό στο ύψος της Αρκίτσας και αποτελεί μια εμφάνιση του σεισμικού ρήγματος Αρκίτσας - Καμένων Βούρλων. Εκτείνεται σε μήκος 300 μέτρων και ύψος 80 μέτρων περίπου. Δυστυχώς ο χώρος έχει εγκαταλειφθεί και χρησιμοποιείται σαν σκουπιδότοπος.

Μοναστήρια και Εκκλησίες:

Την εκκλησία των Aγίων Kωνσταντίνου & Eλένης στη Mαλεσίνα και η παλιά εκκλησία του Aγίου Iωάννη του Γρόθου καθώς επίσης και η γυναικεία Mονή του Aγίου Γεωργίου που βρίσκεται στη χερσόνησο της Aετολίμνης (11ος μ.X.) με τις εκπληκτικές τοιχογραφίες. και μια παλιά εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων που ήταν κρυφό σχολειό στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Στη Τραγάνα βρίσκεται το Εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής με βυζαντινής τεχνοτροπίας εικόνες. Το εκκλησάκι του Οσίου Σεραφείμ, μέσα στο δάσος που βρίσκεται πάνω από την Αταλάντη και το ξωκλήσι του Άι-Γιάννη στα Ρόδα, χτισμένο σε κατάφυτη τοποθεσία στην Κορυφή των Ρόδων.

-Το μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων, κτίσμα του 17ου αιώνα, στον επαρχιακό δρόμο Αταλάντης - Κυρτώνης

-Το σπίτι του Οσίου Δαυίδ και γραφικά ξωκλήσια στο Κυπαρίσσι..
-ο ναός "Αγιοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος", βυζαντινό κτίσμα του 17ου αιώνα με οκταγωνικό τρούλο στο Καλαπόδι.