Τρίτη 15 Ιουλίου 2014

Ιστορία της Φθιώτιδας ή Φθίας

Στο σταυροδρόμι της ιστορίας και του πολιτισμού βρέθηκε η Φθιώτιδα.  Η ευλογημένη αυτή γη φιλοξένησε θεούς και ημίθεους, ήρωες και απλούς θνητούς, ενέπνευσε  μύθους και έζησε σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Τα αρχαιολογικά ευρήματα  που είναι διάσπαρτα στη Φθιωτική γη και οι ιστορικοί τόποι  είναι ζωντανές μαρτυρίες της ιστορίας και του πολιτισμού  αυτού του τόπου στο πέρασμα του χρόνου. Εδώ στην «ερίβωλο Φθία»μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα και της Πύρρας άρχισε να αναπτύσσεται το γένος των Ελλήνων. Στην Ανθήλη κοντά στη Λαμία δημιουργήθηκε  η πρώτη Αμφικτυονία για να ενώσει τους λαούς της Προϊστορίας και να δώσει στην Ιστορία και τους χρόνους της το έθνος των Ελλήνων. 
Στην  εύφορη  κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού   ανακαλύφθηκαν οικισμοί από τη νεολιθική περίοδο.  Στην κορυφή της Οίτης  ο Ηρακλής, μετά τους άθλους επέλεξε για να τερματίσει τη θνητή ζωή του και να περάσει στο Βασίλειο των Θεών (Πυρρά Ηρακλέους). Στη Φθία ανατράφηκε και ο ήρωας του Τρωικού πολέμου Αχιλλέας  που με τους Μυρμιδόνες του  πέρασε στην ιστορία.     Αλλά και σημαντικά ιστορικά γεγονότα διαδραματίστηκαν στη Φθιωτική γη  λόγω της γεωγραφικής της θέσης με το στενό των Θερμοπυλών  όπου  ο  Λεωνίδας με τους Σπαρτιάτες, τους Θεσπιείς και τους Λοκρούς έδωσε το 480 π.Χ. την άνιση και ηρωική μάχη ενάντια στα στρατεύματα του Πέρση βασιλιά Ξέρξη να οριοθετεί κατά την αρχαιότητα  το πέρασμα από τη νότια στη βόρεια Ελλάδα και αντίστροφα.  
Στα δύσβατα βουνά της Φθιώτιδας τα χρόνια της  τουρκοκρατίας  έστησαν τα λημέρια τους οι κλέφτες και οι αρματωλοί,  έδωσαν  σημαντικές μάχες ενάντια στον εχθρό και μαρτύρησαν  ήρωες της  Επανάστασης του 1821 όπως ο Αθανάσιος Διάκος στη μάχη της Αλαμάνας
Από την «καλύβα του Στεφανή»  έξω από τη Σπερχειάδα ξεκίνησε το αντάρτικο  ο Αρης Βελουχιώτης με την ομάδα του ΕΛΑΣ , γράφοντας  νέες σελίδας δόξας  στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης ενάντια στα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής. Η Ανατίναξη της Γέφυρας στο Γοργοπόταμο στις 25 Νοεμβρίου 1942 αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της Εθνικής μας Αντίστασης
Το ιστορικό τρίγωνο Θερμοπύλες-Αλαμάνα- Γοργοπόταμος σηματοδοτεί  τους αγώνες που δόθηκαν στη Φθιωτική γη στο πέρασμα των αιώνων για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ. 

Αρχαίοι χρόνοι 

Η περιοχή της Φθίας σύμφωνα με τη μυθολογία  υπήρξε η κοιτίδα του Δευκαλίωνος και της Πύρρας που μετά τον κατακλυσμό δημιούργησαν το ελληνικό έθνος. Πήρε το  όνομα της από την Φθίαν την γυναίκα του βασιλιά της Θεσσαλίας Αμύντορα από τον οποίον γεννήθηκε ο Αχαιός ο γενήτορας των Ελλήνων Αχαιών. Η πρώτη μορφή ενώσεως, στο χώρο της Ελλάδος η Αμφικτιονία, γεννήθηκε στην αρχαία Φθιώτιδα στην κώμη Ανθήλη κοντά στις Θερμοπύλες.  Η αρχαιότατη εκείνη Αμφικτυονία, αναπτύχθηκε γύρω από το ιερό της Πυλαίας Δήμητρος Αμφικτιονίδος, μετά από συγχώνευση τριών μικρότερων ενώσεων, των Τεμπών, της Ανθήλης και των Δελφών. Ήταν η πρώτη φορά που γειτονικοί, ανεξάρτητοι λαοί, ανήκαν σ' ένα ευρύτερο σύνολο.
Εδώ αποθεώθηκε ο Ηρακλής, μετά τους άθλους και τη θνητή ζωή του. Στην Πυρά της Οίτης, τόπος του μαρτυρίου του Ηρακλή, ιδρύθηκε πανελλήνιας εμβέλειας ιερό προς τιμήν του .
H κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού  με το εύφορο έδαφος και  τις άριστες κλιματολογικές συνθήκες κατοικήθηκε από τη νεολιθική περίοδο (6000-2800π.Χ) καθώς διαπιστώνεται από τους πολυάριθμους οικισμούς που έχουν αποκαλυφθεί στην περιοχή. Πρώτοι κάτοικοι υπήρξαν οι προέλληνες Δρύοπες, αργότερα οι Αινιάνες και στη συνέχεια στην περιοχή του κάμπου του Σπερχειού εγκαταστάθηκαν οι Αχαιοί. Κατά τη μυκηναϊκή περίοδο έχουν παρατηρηθεί τάφοι και ευρήματα σε πολλά σημεία της περιοχής όπως Λαμία, Ελάτεια, Αμφίκλεια, Πελασγία.   Τον 11ον αιώνα π.Χ. έφτασαν οι Δωριείς που σταδιακά ενσωματώθηκαν με τους γηγενείς κατοίκους της Φθιώτιδας εκδιώκοντας όμως από τις ορεινές περιοχές τους Δρύοπες (κατοίκους των δασών), ενώ οι Αινιάνες στα ορεινά της Φθιώτιδας επέζησαν σαν φυλή μέχρι την επικράτηση των Ρωμαίων.
Η περιοχή της Φθίας   γύρω από την κοιλάδα του Σπερχειού στη μυθολογία ήταν  το βασίλειο του Πηλέα που μαζί με την Νηρηίδα Θέτιδα γέννησαν τον Αχιλλέα, τον κατά τον Όμηρο, γενναιότερο και ομορφότερο και από τους στρατιωτικούς ηγέτες της εποχής. Από την Φθιώτιδα ξεκίνησε ο Αχιλλέας μαζί με τους Μυρμιδόνες του για την Τροία, ενώ ο πατέρας του Πηλέας έταξε στον ποταμό Σπερχειό να προσφέρει την κόμη του γιου του, αν επέστρεφε από την εκστρατεία.
 Ευρήματα  οικισμών  σε διάφορες περιοχές της Φθιώτιδας  μαρτυρούν ότι  κατοικείται από την μέση και νεώτερη νεολιθική εποχή  τουλάχιστον από από την 5η χιλιετία π.Χ. Αργότερα, και στο τέλος της τέταρτης χιλιετίας, η περιοχή κατακλύστηκε από τους Κάρες, τους Λέλεγες, τους Δρύοπες ή τους Πελασγούς, που για αιώνες κατοικούσαν στη Μικρά Ασία. Το 2000 π.Χ. σημειώνεται εισβολή των Αρίων - Ινδοευρωπαίων - απ' τους οποίους προέρχεται και η φυλή των Αχαιών, δηλαδή η πρώτη ελληνική φυλή. Κατά τη μυκηναϊκή περίοδο έχουν παρατηρηθεί τάφοι και ευρήματα σε πολλά σημεία της περιοχής όπως Λαμία, Ελάτεια, Αμφίκλεια, Πελασγία κ.λ.π. Στους χρόνους της μυκηναϊκής κυριαρχίας η «Ερήβωλος Φθίη» και η «Εώα Λοκρίς» αποτελούν τμήματα της περιφέρειας του μυκηναϊκού κόσμου. Στο λόφο Πύργο Λιβανάτων αναγνωρίστηκε η θέση του ομηρικού Κύνου, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, εγκαταστάθηκαν μετά τον κατακλυσμό και έζησαν το υπόλοιπο της ζωής τους, οι δύο μυθικοί γενάρχες, ο Δευκαλίων και η Πύρρα.
Τον 11ον αιώνα π.Χ. έφτασαν οι Δωριείς που σταδιακά ενσωματώθηκαν με τους γηγενείς κατοίκους της Φθιώτιδας εκδιώκοντας όμως από τις ορεινές περιοχές τους Δρύοπες (κατοίκους των δασών), ενώ οι Αινιάνες στα ορεινά της Φθιώτιδας επέζησαν σαν φυλή μέχρι την επικράτηση των Ρωμαίων. Αρχαιολογικά ευρήματα  μαρτυρούν την ακμή οικιστικών κέντρων από τους κλασικούς χρόνους μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Τον 6ον αιώνα π.Χ ιδρύθηκε η πόλη της Λαμίας.
 Κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων τη Φθιώτιδα την κατοικούσαν οι Αχαιοί Φθιώτες, οι Αινιάνες, οι Οιταίοι και οι Μαλιείς. Το 480π.Χ η αντίσταση των 300 του Λεωνίδα με τους 700 Θεσπιείς στο στενό των Θερμοπυλών ενάντια στα Περσικά στρατεύματα του Ξέρξη  έμεινε στην ιστορία σαν σύμβολο της υπέρτατης θυσίας.

Ελληνιστικοί και Βυζαντινοί χρόνοι
 Το 344π.Χ την περιοχή κατέλαβε ο Φίλιππος ο Β’ και την συμπεριέλαβε στο Μακεδονικό βασίλειο. Μετά το χωρισμό του Ρωμαϊκού κράτους το 395μ.Χ η Ελλάδα υπήχθη στο ανατολικό Ρωμαϊκό (βυζαντινό) κράτος. Το 323π.Χ οι Αθηναίοι εκμεταλλευόμενοι το θάνατο του  Αλεξάνδρου εκστράτευσαν εναντίον της Λαμίας με σκοπό να απαλλαχθούν από την Μακεδονική ηγεμονία. Ο στρατηγός των Αθηναίων Λεωσθένης συγκρούστηκε με τον Μακεδόνα Αντίπατρο αλλά απέτυχε να καταλάβει την πόλη ενώ κατά την πολιορκία πέθανε λήγοντας έτσι άδοξα για τους Αθηναίους και τους συμμάχους τους ο ονομαζόμενος Λαμιακός πόλεμος.
Το 302π.Χ κατά την περίοδο των συγκρούσεων των διαδόχων του Μεγ. Αλεξάνδρου η περιοχή ελευθερώθηκε από το Δημήτριο τον Πολιορκητή και λίγο αργότερα εντάχθηκε στην Αιτωλική συμπολιτεία.
Το 279 π.Χ οι Γαλάτες πέρασαν από την περιοχή προκαλώντας σημαντικές καταστροφές
Το 190 π.Χ η λαίλαπα των Ρωμαίων καταστρέφει την Λαμία και το 146π.Χ μετά τη μάχη της Σκάρφειας εναντίον των Αιτωλών οι Ρωμαίοι κατέκτησαν οριστικά την περιοχή.
Το 396 και το 398μ.Χ η περιοχή όπως και όλη η Ελλάδα δοκιμάσθηκε από τις βαρβαρικές επιδρομές των Γότθων του Αλάριχου.
Εδώ στα Βυζαντινά χρόνια (995 μ.Χ). ο στρατηγός Νικηφόρος Ουρανός έδωσε  τη μάχη του Σπερχειού κοντά  στα Λουτρά Υπάτης  και κατατρόπωσε τα Βουλγάρικα στρατεύματα του Σαμουήλ. Μετά την κατάκτηση του βυζαντινού κράτους από του Φράγκους το 1204μ.Χ ο Βονιφάτιος Μομφερατικός ίδρυσε τη βαρωνία του Ζητουνίου (Λαμίας) και την έδωσε στους Ναΐτες ιππότες. Το 1275 ο σεβαστοκράτορας του Δεσποτάτου της Ηπείρου Ιωάννης Α’ Δούκας Άγγελος, έδωσε σαν προίκα στη κόρη του Ελένη που παντρεύτηκε τον Γουλιέλμο Δελαρός, τις πόλεις Ζητούνι (Λαμία), Γαρδίκι (Πελασγία) Γραβιά και Σιδερόκαστρο (Ηράκλεια). Από το 1319 μέχρι το 1393 την περιοχή όπως και τη νοτιότερη Ελλάδα κατέλαβαν οι Καταλανοί που ίδρυσαν το δουκάτο των Νέων Πατρών (Υπάτη).

 Περίοδος της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης του 1821      
 Στα δύσβατα βουνά της Φθιώτιδας τα χρόνια της  τουρκοκρατίας  έστησαν τα λημέρια τους οι κλέφτες και οι αρματωλοί.
Το 1393 κατέλαβαν για πρώτη φορά την περιοχή οι Οθωμανοί.
Το 1402 ο Θεόδωρος Παλαιολόγος απελευθέρωσε την περιοχή από του Οθωμανούς που την ανακατέλαβαν το 1416 με τον Μωάμεθ τον Α΄. Το 1423 η περιοχή απαλλάχθηκε και πάλι από τους Οθωμανούς που την κατέλαβαν οριστικά το 1446.
Το 1821 έλαβαν χώρα στη περιοχή  δύο σημαντικές μάχες με τους Τούρκους. Στην γέφυρα της Αλαμάνας  στις 23 Απρίλη του 1821 ο Αθανάσιος Διάκος με τα παλικάρια του πολέμησαν ηρωικά για να ανακόψει την επέλαση των Τούρκων στο Μοριά όπου   ο ήρωας της Επανάστασης Αθανάσιος Διάκος βρήκε τραγικό  θάνατο στα χέρια των Τούρκων. Στα Βασιλικά του Καλλίδρομου οι Έλληνες πέτυχαν σημαντική νίκη καθυστερώντας τις στρατιές των Οθωμανών που κατευθύνονταν στη νότια Ελλάδα με σκοπό να καταπνίξουν την επανάσταση που είχε ξεσπάσει στην Πελοπόννησο.
Μπορείτε να επισκεφτείτε τη  γέφυρα της Αλαμάνας όπου έγινε η ιστορική μάχη,  το  μνημείο του Αθανασίου Διάκου και τον ανδριάντα του ήρωα στην ομώνυμη πλατεία στη Λαμία. Σε απόκρημνο σημείο ΝΑ της Τιθορέας βρίσκονταν   το λημέρι ενός άλλου ήρωα της Επανάστασης του 21  «Η Σπηλιά του Οδυσσεα Ανδρούτσου» όπου κατέφυγε για να αποφύγει τους ξένους και ντόπιους διώκτες του..

Νεώτερο Ελληνικό κράτος
Το 1832 με τη συνθήκη του Λονδίνου η Φθιώτιδα έγινε συνοριακή περιοχή και το βουνό Όθρη υπήρξε το σύνορο του Ελληνικού κράτους προς Βορρά μέχρι το 1881  που προσαρτήθηκε η Θεσσαλία στην Ελλάδα. 
Το 1848 ξέσπασε εξέγερση εναντίον του Όθωνα. Μετά την επικράτηση των κυβερνητικών οι εξεγερθέντες κατέφυγαν στη Θεσσαλία που ήταν υπό τουρκική κατοχή.
Το 1881 προσαρτήθηκε η Θεσσαλία στην Ελλάδα και η Φθιώτιδα έπαυσε να είναι ακριτική περιοχή.
Στον ατυχή για την Ελλάδα πόλεμο του 1897 η Λαμία κινδύνεψε να βρεθεί πάλι κάτω από την κυριαρχία των Τούρκων γεγονός που αποφεύχθηκε με την υπογραφή της ανακωχής της Ταράτσας.  Το 1886 το Ζητούνι μετονομάσθηκε σε Λαμία.
Περίοδος της Εθνικής Αντίστασης
Νέες στιγμές δόξας γράφτηκαν  στα βουνά της Φθιώτιδας   τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης από τους χιλιάδες επώνυμους και ανωνύμους αγωνιστές. Από την " Καλύβα του Στεφανή" έξω από τη Σπερχειάδα ο  Πρώτος Καπετάνιος του ΕΛΑΣ  Άρης Βελουχιώτης,  μαζί με τους συντρόφους του ξεκίνησαν το αντάρτικο.  Στη περιοχή δόθηκαν σημαντικές μάχες και  έγιναν σαμποτάζ κατά του εχθρού  ενώ  οι κάτοικοι της περιοχής έζησαν τη βαρβαρότητα των αντιποίνων των  ναζιστών κατακτητών. Η ανατίναξη της γέφυρας στο Γοργοπόταμο  στις 24 Νοέμβρη του 1942, κοινή αντιστασιακή ενέργεια  των αντάρτικων ομάδων του Βελουχιώτη και του Ζέρβα,  μαζί με  ΄Αγγλους  σαμποτέρ για ν' ανακόψουν τον ανεφοδιασμό των γερμανικών δυνάμεων έχει αναγνωριστεί παγκόσμια σαν μια κορυφαία  Αντιστασιακή Επιχείρηση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάθε χρόνο στο Γοργοπόταμο η 25 Νοέμβρη  γιορτάζεται σαν Ημέρα της Εθνικής Αντίστασης.

Η Λαμία  είναι πατρίδα του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Αρη Βελουχιώτη.  Το άγαλμα του στολίζει  την πλατεία Λαού  ενώ στη δυτική είσοδο της πόλης υπάρχει  το μνημείο Εθνικής Αντίστασης που συμβολίζει την είσοδο του Αρη και των συντρόφων του στην ελεύθερη Λαμία τον Οκτώβρη του 1944 όπου τους έγινε θριαμβευτική υποδοχή.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου